Zaciski skręcane LORÜNSER w Polsce w latach 2012-2016 – droga do sukcesu

W 2014 roku na łamach Urządzeń dla Energetyki (nr 3/2014) ukazał się drugi z naszych artykułów dotyczących tematyki stosowania zacisków skręcanych w stacjach elektroenergetycznych. Na bazie doświadzeń producenta, postawiliśmy w nim tezę, że zaciski skręcane firmy LORÜNSER to skuteczny sposób na obniżenie kosztów wykonania i ekspolatacji stacji, czego dowodem były już liczne realizacje na świecie.

Nie spodziewaliśmy się wówczas, że ta teza tak szybko znajdzie odzwierciedlenie w rzeczywistości, a lista referencyjna firmy Lorünser powiększy się znacznie o projekty zrealizowane w Polsce. Tymczasem zaciski skęcane Lorünser do połączenień przewodami giętkimi i rurowymi w obwodach pierwotnych stacji elektroenergetycznych szybko zdobyły serca projektantów i uznanie ludzi odpowiedzialnych za eksploatację stacji elektroenergetycznych.

Na pytanie o zalety zacisków skręcanych Lorünser padały podobne odpowiedzi:

• szeroka i różnorodna gama zacisków skręcanych, umożliwiająca łatwy dobór i projektowanie, a do tego wsparcie techniczne ze strony firmy Lorünser i Enervision,
• szybki i prosty montaż bez konieczności stosowania praski,
• łatwe do zauważenia i usunięcia błędy montażowe,
• wykonanie zacisków w technologii ‘corona free’, dzięki czemu stacja staje się cicha. Mniejszy ulot to nie tylko mniejszy hałas, ale też mniejsze straty energii oraz mniejsze zakłócenia radiowe, co ze względów środowiskowych jest również bardzo istotne.

Lata 2012-2016 sypnęły inwestycjami sektora przesyłowego i dystrybucyjnego energii elektrycznej. Przyniosły one sporą ilość projektów związanych z budową nowych oraz rozbudową i modernizacją istniejących stacji rozdzielczych. W wielu z tych projektów firma Enervision uczestniczyła jako dostawca rozwiązań, służących połączeniom w obwodach pierwotnych. Poza łańcuchami izolatorowymi firmy Mosdorfer Austria i przewodami rurowymi dostarczaliśmy głównie zaciski skręcane LORÜNSER.

Już przy okazji pierwszych projektów realizowanych z tymi zaciskami w Tauron Dystrybucja– stacja 110/20kV Skarbowców i GPO Jędrzychowice w 2012 roku (fot.1), okazało się, że doskonale zastępują one zaciski zaprasowywane. Po raz pierwszy w Polsce zaproponowaliśmy wyeliminowanie zacisków kupalowych AL/Cu tam, gdzie są zbędne – na sworzniach ograniczników ze stali nierdzewnej – poprzez zastosowanie tylko zacisków skręcanych AL. Kolejnym sporym wyzwaniem, zakończonym sukcesem, okazała się rozbudowa części stacji 110/15kV Słupsk Wierzbięcin dla Energa Operator Słupsk, gdzie zastosowaliśmy pierwszy raz w tak szerokim zakresie połączenia skręcane wiązkowe oraz połączenia kątowe i pionowe rurami ø120mm (fot.2 i 3). Udało się spełnić wymagania projektanta i inwestora w tym zakresie i w następnym roku dostarczyliśmy zaciski skręcane na kolejne obiekty na terenie Energa Operator – GPZ 110/15kV Grzmiąca oraz malowniczo położona przy elektrowni wodnej stacja GPZ Gałąźnia Mała. Rok 2013 przyniósł także akceptację i wprowadzenie rozwiązań zacisków skręcanych na terenie Enea Operator w Oddziale Gorzów i zastosowanie ich na stacjach GPZ 110/15kV Drezdenko (fot. 4), GPZ 110/15 kV Kostrzyn n. Odrą oraz GPZ Międzychód (fot. 5). Zaciski spotkały się z dużym uznaniem służb eksploatacyjnych Operatora oraz projektantów. Współpracowaliśmy z coraz większą liczbą biur projektowych i firm wykonawczych, a wieści o zaletach stosowania zacisków skręcanych rozchodziły się po kraju same. W ten sposób, w 2014 roku pojawiliśmy się w Enea Operator Bydgoszcz – na stacji GPZ 110/15kV Warlubie oraz na rozdzielni 110/15kV Pakość, która jak się okazało wymagała niestandardowych rozwiązań. Po raz pierwszy w Polsce zastosowaliśmy tam rozwiązania połączeń rurowych środkowych, wspartych na odłącznikach przy jednoczesnym połączeniu elektrycznym dwóch rur i odłącznika w jednym uchwycie (fot. 6). W tym samym roku pierwsze zaciski skręcane Lorünser pojawiły się również w obwodach pierwotnych w PGE Dystrybucja – GPZ Białystok 1 oraz na kolejnych obiektach w Energa Operator – GPZ Radzyń Chełmiński oraz GPZ Radziejów. Największym wyzwaniem w 2014r. dla Enervision okazała się współpraca przy projekcie dla PSE S.A. tj. stacja 400/110kV Żarnowiec, gdzie dostarczyliśmy kompletne rozwiązania – od zacisków skręcanych przez rury, aż po osprzęt łańcuchów izolatorowych. Była to doskonała okazja do sprawdzenia nowych w Polsce rozwiązań zacisków skręcanych dla wiązek trójprzewodowych w układzie trójkątnym na prąd 4000A, gdzie do aparatów i rur łączyliśmy trzy przewody wiązki w jednym zacisku (fot. 7). Na tym obiekcie po raz pierwszy zaproponowaliśmy i dostarczyliśmy także przewody rurowe ø120mm gięte fabrycznie według projektu (fot 8.) oraz osprzęt Mosdorfer Austria do łańcuchów izolatorowych 400kV i 110kV dla prądów zwarciowych 50kA/1s (fot. 9). Trzeba tutaj dodać, że nie był to pierwszy obiekt PSE, na którym wykorzystano osprzęt firmy Lorünser. Wcześniej zastosowano go na stacjach 400/110kV Trębaczew i 220/110kV Adamów.

Rok 2015, to następne dostawy zacisków skręcanych na obiekty w Tauron Dystrybucja: 110/15kV Koniecpol, stacja Skałeczno oraz GPZ Skarbimierz w dzielnicy miasta Brzeg, a także większy obiekt w Energa Koszalin – stacja 110/15kV Żydowo. To także dalsza intensyfikacja dostaw zacisków skręcanych na obiekty w kolejnych częściach kraju m.in. stacja 110/15kV Nowy Dwór Mazowiecki dla PGE Dystrybucja Warszawa-Teren czy GPZ Grajewo w PGE Białystok. Ciekawym projektem okazał się GPZ 110/15 kV Kościerska w Chojnicach (ENEA), gdzie pierwszy raz zaproponowaliśmy i dostarczyliśmy uchwyty wsporcze przedłużone, do sztywniejszego podejścia przewodem giętkim do transformatora mocy (fot. 10). W 2015 roku zaciski skręcane Lorünser pojawiły sie również na pierwszym obiekcie w Energa Operator O. Płock – GPZ 110/15kV Szydłowo. Zaowocowało to udziałem w następnym projekcie technicznym i  dostawą w 2016r. na ważny obiekt tego samego Operatora – rozdzielnię 110/15kV stacji 400kV Płock, zasilającą m.in. Rafinerię w Płocku. Tutaj również swoje walory zaprezentowały zaciski wiązek podwójnych przewodów, eliminujące niepotrzebne połączenia wielu zacisków w jednym punkcie stykowym.

W latach 2015 -2016 wzięliśmy udział w projekcie technicznym i dostawach zacisków skręcanych na kolejną stację w PSE – 400/110kV Pelplin. Ta nowa w polskim systemie elektroenergetycznym stacja po raz kolejny stała się okazją do wypróbowania nowych rozwiązań takich jak: zaciski skręcane wiązki trzech przewodów dla 4000A – zaciski wsporcze z połączeniem elektrycznym do przekładnika (fot. 11), połączenia kompensacyjne rurowe dla tak dużego prądu znamionowego z czterema przewodami mostkowymi (fot 12 i 13) oraz dostawy długich odcinków przewodów rurowych ø250 mm – powyżej 22 m z mniejszą strzałką ugięcia, dzięki zastosowaniu twardszego stopu aluminium 6101B T6 (fot. 14), który znacznie ogranicza ugięcie rur i zapobiega powstawaniu tak zwanych „firanek”. Rok 2016 zakończyliśmy dostawami zacisków skręcanych na dwa ciekawe obiekty – 220/110kV Leśniów dla PSE S.A. oraz 110/15kV Kostrzyn n. Odrą (II etap) w Enea Operator Gorzów Wlkp. Na tej ostatniej stacji zaproponowaliśmy, pierwszy raz w kraju, zastąpienie spawania przewodów rurowych na obiekcie zaciskami skręcanymi do połączeń kątowych w przęsłach. Dzięki temu wykonawca ma możliwość łatwiejszego wykonania połączeń oraz pewien zapas montażowy w przestrzeni połączenia dwóch odcinków rury.

Skąd taka popularność rozwiązań zacisków skręcanych LORÜNSER w obwodach pierwotnych stacji na przestrzeni dość krótkiego, jak na nową w kraju technologię, czasu? To przede wszystkim zalety techniczne i montażowe, dające dodatkowe możliwości zarówno na etapie projektowania jak i wykonywania i eksploatowania obiektów stacyjnych. Są też prostą drogą do obniżenia kosztów projektowania, wykonywania i eksploatowania połączeń. Połączenia skręcane pozwalają ograniczyć ilość elementów łączonych ze sobą w jednym punkcie połączenia oraz wyeliminować zbędne płytki pośredniczące, poprzez stosowanie zacisków skręcanych z różnymi wymiarami płytek stykowych, dopasowanymi do aparatu. Odejścia od przewodów rurowych przewodami giętkimi, wykonywane są w technologii skręcanej LORÜNSER w jednym korpusie zacisku – bez względu na ilość połączeń wykonywanych w jednym miejscu. Bardzo ważną cechą, obniżającą koszty wykonywania połączeń przy stosowaniu zacisków skręcanych LORÜNSER, jest wielokrotność ich stosowania – odmiennie do „jednorazowych” połączeń spawanych, które nie wybaczą monterowi żadnej pomyłki w wykonaniu prasowania, dobraniu długości przewodów, itp. W połączeniach skręcanych zacisków tych problemów nie ma – w prosty sposób eliminujemy błędy montażowe, poprawiając połączenie. To także bardzo ważna cecha przy połączeniach wiązkowych – monterzy szczególnie chwalą łatwość w formowaniu połączeń wiązkowych przez możliwość wielokrotnej regulacji przewodów w wiązce, co daje efekty optyczne równo ułożonych wiązek przewodów. Kolejna bardzo ważna zaleta zachęcająca wykonawców i inwestorów do stosowania zacisków skręcanych LORÜNSER to czas i prostota montażu – do zacisków skręcanych nie musimy używać ciężkich i niewygodnych narzędzi prasujących. Montaż odbywa się przy użyciu odpowiednio nastawionego klucza dynamometrycznego, przy czym nastawy klucza potrzebne do montażu znajdują się na korpusie zacisku.

Na etapie zamawiania zacisków skręcanych LORÜNSER dostawca sprawdza plany wiercenia aparatury i wymiary płytek stykowych. Następnie – standardowo – zaciski na produkcji mają nawiercane otwory zgodnie z planem wiercenia styków aparatów. Jest to znaczne ograniczenie czasu montażu, gdyż wykonawca nie musi wiercić na budowie otworów w zaciskach. Ponadto – otwory przygotowane fabrycznie są lepiej wykonane i wykończone niż te w warunkach polowych na budowie. Przygotowanie wszystkich niezbędnych do montażu elementów zacisków skręcanych na etapie produkcji, takich jak mechaniczne wygładzenie powierzchni stykowych czy fabryczne ich otworowanie – daje inwestorowi pewność poprawnej, długoletniej pracy i brak kosztów usuwania awarii. Ogranicza to również koszty wykonania połączeń przez wykonawców obiektu.

Istotną zaletą systemu zacisków skręcanych LORÜNSER, a nie do końca braną pod uwagę, szczególnie z punktu widzenia inwestorów takich jak PSE, jest ograniczenie strat związanych ze zjawiskami ulotu koronowego. Ulot na stacjach elektroenergetycznych – spowodowany złym wykonaniem powierzchni zacisków, generuje między innymi straty energii elektrycznej. W rozwiązaniach zacisków skręcanych LORÜNSER stosuje się podział standardowych wyrobów na sprzęt do 245kV oraz do 420kV. Do tych poziomów napięć stosuje się inne, odpowiednio dokładne podejście do wykonania takich elementów, jak wygładzone powierzchnie korpusów zacisków, krawędzie płytek stykowych czy zaokrąglone łby śrub. Ogranicza się w ten sposób powstawanie zjawiska ulotu, który oprócz tego, że generuje straty energii elektrycznej i przyspiesza korozję osprzętu, jest szkodliwy dla środowiska w postaci hałasu i zakłóceń radiowych.

Z niepokojem obserwujemy, jak na rynek są wprowadzane i akceptowane przez inwestorów rozwiązania zacisków skręcanych, w oparciu o elementy, które w żaden sposób nie nadają się do stosowania na napięciach 400kV – z nakładkami wykonanymi na max. napięcie znamionowe 220kV, płytkami stykowymi łączonymi na śruby do korpusów zacisków – z wystającymi łbami śrub bez ekranowania. Stosowanie tak wykonanych zacisków skręcanych – mimo że pochodzą od producenta z dużym doświadczeniem w produkcji osprzętu, jednak bez doświadczenia w projektowaniu i produkcji zacisków skręcanych – może powodować uszkodzenia połączeń oraz emitować nadmierny ulot o skutkach opisanych wyżej.

Obok zalet montażowych i eksploatacyjnych, zaciski skręcane LORÜNSER okazały się także konkurencyjne cenowo w porównaniu do prostego osprzętu zaprasowywanego. Jeśli dodatkowo weźmiemy pod uwagę zmniejszenie ilości elementów potrzebnych do realizacji połączeń w obwodach pierwotnych stacji , ograniczenie występowania połączeń kupalowych , oraz możliwość wielokrotnego wykorzystania zacisków skręcanych, stanowiły i stanowią one korzystne rozwiązanie dla całego projektu od stadium projektowania do wykonania.

Pojawienie się zacisków skręcanych firmy LORÜNSER w Polsce wprowadziło niezbędną na każdym rynku konkurencję, przynosząc nowe, dotychczas niestosowane, rozwiązania techniczne ułatwiające pracę uczestnikom procesu inwestycyjnego oraz służbom eksploatacyjnym przy jednoczesnym obniżeniu kosztów, poprawie warunków montażu i pozytywnemu wpływowi na środowisko naturalne. Po ilości zrealizowanych przez firmę Enervision dostaw zacisków skręcanych LORÜNSER oraz projektach w toku widać, że marka
LORÜNSER zdobyła uznanie inwestorów i wykonawców i stała się rozponawalna na rynku polskim. Projektanci i inwestorzy sięgają chętnie po rozwiązania proponowane przez firmę LORÜNSER, aby również usprawnić realizowane projekty, poprawić bezpieczeństwo pracy i zmiejszyć negatywne oddziaływanie stacji elektroenergetycznych na środowisko.

Enervision