Wstęp
Aparatura rozdzielcza i sterownicza sieci SN oraz napędy powinny być wyposażone w tabliczki znamionowe zawierające niezbędne informacje, takie jak nazwa lub znak firmowy producenta, rok produkcji, oznakowanie typu produktu, nr serii, dane techniczne znamionowe. Producenci urządzeń elektroenergetycznych zobowiązani są do wystawienia deklaracji zgodności z odpowiednimi normami, na dany wyrób lub grupę wyrobów. Innym dokumentem potwierdzającym deklarowane parametry techniczne urządzenia jest certyfikat zgodności wystawiany przez jednostkę certyfikującą wyroby, posiadającą akredytację PCA (Polskie Centrum Akredytacji), na grupę wyrobów opisanych kodem ICS. Zaleca się, aby producent dostarczył instrukcję transportowania, przechowywania, instalowania, działania i konserwacji aparatury rozdzielczej i sterowniczej.
W artykule przedstawiono wytyczne normowe dotyczące danych technicznych znamionowych, przedstawiono przykładową deklarację zgodności i certyfikat zgodności. W artykule opisano instrukcje zawierające opisy techniczne z wykazem elementów montażu urządzenia, zakres przeglądu i konserwacji aparatury, protokół odbioru stanowiska rozłącznikowego.
Wytyczne dotyczące danych technicznych
Wykazy danych technicznych znamionowych aparatury rozdzielczej i sterowniczej sieci SN zawarte są w normach PN-EN 60694:2004, PN-EN 62271-1:2009 oraz normach szczegółowych dotyczących poszczególnych aparatów łączeniowych takich jak: odłączniki, rozłączniki czy wyłączniki. W tabelach 1,2,3 przedstawiono zestawienia danych znamionowych, dotyczące wyłączników i rozłączników prądu przemiennego.
Tabela 1. Informacje na tabliczce znamionowej wg PN-EN 60265-1:2001
| Nazwa
(1) |
Oznaczenie
(2) |
Jednostka
(3) |
Rozłącznik
(4) |
Napęd
(5) |
Warunek:
znakowanie jest wymagane jeżeli: (6) |
| Wytwórca | x | x | |||
| Oznaczenie typu i klasy | x | x | |||
| Numer fabryczny | (x) | (x) | |||
| Napięcie znamionowe | Ur | kV | x | ||
| Napięcie znamionowe wytrzymywane udarowe | Uw | kV | x | ||
| Częstotliwość znamionowa | fr | Hz | x | ||
| Prąd znamionowy ciągły | Ir | A | x | ||
| Prąd znamionowy krótkotrwały wytrzymywany | Ik | kA | x | ||
| Czas znamionowy trwania zwarcia | tk | s | y | różny od 1 s | |
| Prąd znamionowy załączeniowy zwarciowy | Ima | kA | (x) | ||
| Liczba cykli łączeniowych w obwodzie o małej
indukcyjności |
n | y | różna od 10 | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy w obwodzie o małej
indukcyjności |
I1 | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy w rozdzielczej sieci
pierścieniowej |
I2a | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy w sieci
z transformatorami równoległymi |
I2b | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy nieobciążonego
transformatora |
I3 | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy ładowania kabli | I4a | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy ładowania linii
napowietrznych |
I4b | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy pojedynczej baterii
kondensatorów |
I4c | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy wieloczłonowej baterii kondensatorów | I4d | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy zwarcia doziemnego | I6a | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy ładowania kabli i linii
napowietrznych w warunkach zwarcia doziemnego |
I6b | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączeniowy silnika | I7 | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy załączeniowy wieloczłonowej baterii kondensatorów | Iin | A | (x) | ||
| Ciśnienie znamionowe napędu | Pop | Pa | (x) | ||
| Ciśnienie znamionowe rozłącznika | Psw | Pa | (x) | ||
| Napięcie znamionowe obwodów pomocniczych | Ua | V | x | ||
| Klasa temperatury otoczenia | TC | y | y | różna od: -5 oC dla wnętrzowychlub -25 oC dla napowietrznych |
|
| x– Podanie tych wartości jest obowiązkowe; puste miejsca oznaczają wartość zerową.
(x) – Podanie tych wartości jest opcjonalne. y– Podanie tych wartości zależy od warunków w kolumnie (6) |
|||||
| UWAGA 1 – Mogą być stosowane oznaczenia podane w kolumnie (2) zamiast nazw podanych w kolumnie (1). Jeżeli stosowane są nazwy z kolumny (1) podawanie słowa „znamionowy” nie jest wymagane
UWAGA 2 – Dopuszcza się stosowanie oznaczeń kombinowanych w przypadku gdy wartości są identyczne np. Ir, I1, I2a = 400A. UWAGA 3 – Można podawać różne wartości prądów znamionowych i prądów załączeniowych zwarciowych, w zależności od klasy rozłącznika. |
|||||
Tabela 2. Dane na tabliczce znamionowej wg PN-EN 62271-100:2006
| Nazwa
(1) |
Oznaczenie
(2) |
Jednostka
(3) |
Wyłącznik
(4) |
Napęd
(5) |
Uwaga:
Oznakowanie wymagane tylko w przypadku, gdy (6) |
| Producent | x | x | |||
| Oznaczenie typu i numer fabryczny | x | x | |||
| Napięcie znamionowe | Ur | kV | x | ||
| Napięcie znamionowe udarowe piorunowe
wytrzymywane |
Up | kV | x | ||
| Napięcie znamionowe udarowe łączeniowe
wytrzymywane |
Us | kV | y | Napięcie znamionowe 300 kV i wyższe | |
| Częstotliwość znamionowa | fr | Hz | y | Dana znamionowa nie jest
wymagana przy 50 Hz i 60 Hz |
|
| Prąd znamionowy ciągły | Ir | A | x | ||
| Czas znamionowy trwania zwarcia t | tk | s | y | Różny od 1s | |
| Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy | Isc | kA | x | ||
| Składowa nieokresowa prądu znamionowego
wyłączalnego zwarciowego |
% | y | Większa niż 20 % | ||
| Współczynnik pierwszego wyłączającego bieguna | kpp | y | Różny od 1,3 przy napięciach znamionowych od 100 kV do 170 kV | ||
| Prąd znamionowy wyłączalny przy
niezgodności faz |
Id | kA | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączalny linii
napowietrznej w stanie jałowym |
Il | A | y | Napięcie znamionowe równe
72,5 kV lub wyższe |
|
| Prąd znamionowy wyłączalny linii kablowej w stanie jałowym | Ic | A | y | Napięcie znamionowe równe
52 kV lub niższe |
|
| Prąd znamionowy wyłączalny baterii
kondensatorów pojedynczej |
Isb | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy wyłączalny baterii
kondensatorów wieloczłonowej |
Ibb | A | (x) | ||
| Prąd znamionowy załączalny baterii
kondensatorów pojedynczej |
Isi | kA | y | Prąd znamionowy załączalny baterii kondensatorów jest określony | |
| Prąd znamionowy załączalny
wieloczłonowej baterii kondensatorów |
Ibi | kA | (x) | ||
| Ciśnienie znamionowe napełnienia gazu
zasilającego napędy |
prm | MPa | (x) | ||
| Ciśnienie znamionowe napełnienia gasiwa | pre | MPa | (x) | ||
| Napięcie znamionowe zasilania napędów | Uop | V | (x) | ||
| Częstotliwość znamionowa zasilania
napędów |
Hz | (x) | |||
| Napięcie znamionowe zasilania obwodów
pomocniczych |
Ua | V | (x) | ||
| Częstotliwość znamionowa zasilania
obwodów pomocniczych |
Hz | (x) | |||
| Masa (łącznie z olejem w przypadku
wyłączników olejowych) |
M | kg | y | y | Większa niż 300 kg |
| Masa medium gaszącego | m | kg | y | W przypadku wyłączników
gazowych lub olejowych |
|
| Szereg znamionowy przestawieniowy | x | ||||
| Rok produkcji | x | ||||
| Klasa temperatury | y | y | Różna od:
– 5°C – warunki wnętrzowe – 25°C – warunki napowietrzne |
||
| Klasyfikacja | y | Jeżeli różni się od E1, C1 i M1 | |||
| Odpowiednia norma z datą wydania | x | x | |||
| x= oznakowanie tych wartości jest obowiązkowe; Ich brak oznacza wartość zero.
(x) = oznakowanie tych wartości jest opcjonalne. y= oznakowanie tych wartości zależy od warunków podanych w kolumnie (6). |
|||||
| UWAGA Oznaczenia podane w kolumnie 2 mogą być użyte zamiast określeń w kolumnie 1. Jeżeli są użyte określenia w kolumnie 1, nie jest wymagane użycie słowa „znamionowy”. | |||||
Tabela 3. Informacje na tabliczce znamionowej wg PN-EN 62271-103:2011
| (1) | Abbreviation
(2) |
Unit
(3) |
Switch
(4) |
Operating device
(5) |
Condition: Marking
required only if (6) |
| Information to be put on the nameplate | |||||
| Manufacturer | X | X | |||
| Manufacturer’stypedesignation | X | X | |||
| Instructionbookreference | X | ||||
| Year of manufacture | X | ||||
| Reference of this standard | X | ||||
| Classes | X | ||||
| Serial numer | X | ||||
| Ratedvoltage | Ur | kV | X | ||
| Rated lightning impulse withstand voltage | Up | kV | X | ||
| Rated power-frequency withstand voltage | Ud | kV | X | ||
| Ratedfrequency | Fr | Hz | X | ||
| Ratednormalcurrent | Ir | A | X | ||
| Rated short-time withstand current | Ik | kA | X | ||
| Rated duration of short circuit | Tk | s | Y | different from 1 s | |
| Ratedpeakwithstandcurrent | Ip | kA | X | ||
| Rated short circuit making current | Ima | kA | Y | different from peak withstand current |
|
| Insulating fluid and mass | chemical formula for gas or commercial name for liquid | kg | Y | contains fluid | |
| Temperatureclass | TC | Y | Y | Different from: -5 oC indoor or -10 oC outdoor | |
| Information to be put on the nameplate or in the instruction | |||||
| Designation of the type of the switch
(general purpose, limited purpose or special purpose) |
X | ||||
| Rated mainly active load breaking current | Iload | A | Y | ||
| Rated distribution line closed-loop breaking current | Iloop | A | Y | ||
| Rated parallel power transformer breaking current | Ipptr | A | Y | ||
| Rated cable-charging breaking current | Icc | A | Y | ||
| Rated line-charging breaking current | Ilc | A | Y | ||
| Rated single capacitor bank breaking current | Isb | A | Y | ||
| Rated back-to-back capacitor bank breaking current | Ibb | A | Y | ||
| Rated earth-fault breaking current | Ief1 | A | Y | ||
| Rated cable- and line-charging breaking current under
earth-fault conditions |
Ief2 | A | Y | ||
| Rated motor breakingcurrent | Imot | A | Y | ||
| Rated back-to-back capacitor bank inrush making current | Iin | A | Y | ||
| Rated filling pressure for operating | prm | Pa | Y | ||
| Minimum functional pressure for operation | pmm | kPa | Y | ||
| Alarm pressure for operation | pam | kPa | Y | ||
| Rated filling pressure for insulation | pre | kPa | Y | ||
| Minimum functional pressure for insulation | pme | kPa | Y | ||
| Alarm pressure for insulation | pae | kPa | Y | ||
| Minimum functional pressure for switching | psw | kPa | Y | ||
| Rated auxiliary and control voltages | Ua | V | Y | ||
| X The marking of these values is mandatory.
Y The marking of these values is subject to the condition in column (6) or if applicable. |
|||||
| NOTE 1 Abbreviations in column (2) may be used instead of terms in column (1). When terms of column (1) are used, the word “rated” need not appear.
NOTE 2 It is permissible to combine abbreviations where values are identical, for example: Ir, Iload, Iloop = 400A. NOTE 3 Different rated currents and short-circuit making currents related to different classes may be given. |
|||||
Wytyczne dotyczące deklaracji i certyfikatu zgodności
Producenci urządzeń elektroenergetycznych zobowiązani są, zgodnie z ustawą o ocenie zgodności, do wystawienia deklaracji zgodności, na dany wyrób lub grupę wyrobów. Deklaracja zgodności, wg ustalonych wzorów, powinna być wystawiona na podstawie przeprowadzonych badań w akredytowanym laboratorium lub badań własnych, w przypadku braku odpowiedniego laboratorium lub braku odpowiednich norm. Podstawą do wystawienia takiego dokumentu, oprócz protokołów z badań, jest dokumentacja techniczna wyrobu i wdrożony system ISO. Na rys. 1 przedstawiono przykładową deklarację zgodności, na wyrób elektroenergetyczny, opracowaną i wystawioną przez
Instytut Energetyki- Zakład Doświadczalny w Białymstoku.
Rys. 1. Przykład deklaracji zgodności na rozłącznik SN wystawiany przez IE-ZD w Białymstoku
Wzór deklaracji zgodności na wyrób został opublikowany w normie PN-EN ISO/IEC 17050-1:2010. Na rys. 2 przedstawiono przykład formularza deklaracji zgodności.
Rys. 2. Przykła d formularza deklaracji zgodności
Drugim dokumentem stosowanym w ocenie zgodności jest certyfikat zgodności. Dokument ten może być wystawiony przez jednostkę certyfikującą wyroby, posiadającą akredytację PCA na grupę wyrobów opisanych kodem ICS. Tylko takie jednostki są uprawnione do wydawania certyfikacji zgodności.
W przypadku kiedy podmiot ubiegający się o certyfikat zgodności na wyrób, jest częścią organizacyjną jednostki uprawnionej do wystawienia certyfikatów zgodności, wtedy zobowiązany jest do uzyskania certyfikatu w jednostce niezależnej, tzw. trzeciej. Na rys. 3 przedstawiono przykładowy certyfikat zgodności wyrobów, wystawiony dla Instytutu Energetyki – Zakładu Doświadczalnego w Białymstoku, przez stronę trzecią tj. Instytut Technik Innowacyjnych EMAG w Katowicach.
Rys.3. Certyfikat zgodności – przykład
Dwa przedstawione dokumenty tj. deklaracja zgodności i certyfikat zgodności wyrobów są udostępnione zamawiającemu na jego żądanie. Oprócz wymienionych dokumentów, zamawiający może także zażądać protokołów z interesujących go prób i badań.
Wcześniej powszechnie stosowanym i uznawanym dokumentem potwierdzającym zgodność wyrobu, był tzw. atest na produkt, wystawiany przez uprawnioną jednostkę na podstawie przeprowadzonych prób i badań. W wielu miejscach dzisiaj można takie dokumenty znaleźć.
Wytyczne dotyczące instrukcji
Wytyczne i zalecenia dotyczące zasad i warunków transportowania, przechowywania i instalowania zawarte są normach PN-EN 60694:2004 p. 10 i PN-EN 62271-1:2009 p. 10.
W instrukcjach dostarczonych przez producenta powinny być uwzględnione najważniejsze zagadnienia. Instrukcja dotycząca łączników i napędów powinna zawierać: opis ogólny urządzenia z podstawowymi danymi technicznymi, opis sposobu działania, rysunki i opis sposobu montażu i połączeń przewodów, schematy elektryczne, opis podłączeń urządzeń sterowniczych, wykaz czynności sprawdzających i regulacyjnych, opis sygnalizacji stanów łącznika i napędu. Na rys. 4 przedstawiono pierwszą stronę dokumentacji techniczno-ruchowej rozłącznika SN zawierającej cały zestaw opisów technicznych i instrukcji.
Rys. 4. Dokumentacja techniczno-ruchowa rozłącznika SN – przykład pierwszej strony
Poprawność montażu łącznika powinna być potwierdzona na specjalnym protokole odbioru urządzeń, po sprawdzeniu prawidłowości działania i uruchomieniu. Na rys. 5 przedstawiono przykład protokołu odbioru stanowiska rozłącznikowego SN.
Rys.5. Protokół odbioru stanowiska rozłącznikowego SN – przykład
Zaleca się, aby producent opracował i wydał instrukcję przeglądów i konserwacji aparatury. Instrukcja powinna zawierać następujące informacje: zakres i częstotliwość konserwacji, szczegółowy opis prac konserwatorskich i sprawdzeń, wykaz materiałów i narzędzi konserwacyjnych, opis prób po wykonaniu prac konserwacyjnych, wykaz zalecanych części zapasowych, opis sposobu postępowania z urządzeniem na koniec jego eksploatacji z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska.
Zaleca się, aby użytkownik wykonywał przeglądy i konserwacje aparatury z pomocą wykwalifikowanego, przeszkolonego personelu. Użytkownik urządzeń powinien dokonywać rejestracji instalowanych aparatów. Dokumenty takie powinny zawierać następujące informacje: numer seryjny i typ aparatury, datę wprowadzenia do eksploatacji, daty i zakresy wykonanych prac konserwacyjnych, wyniki pomiarów i prób, historię działania, rejestrację przestawień (cykli C-O). Zaleca się, aby w przypadku uszkodzenia i defektów, użytkownik wykonał raport o uszkodzeniu ze szczegółowym opisem. Zależnie od rodzaju uszkodzenia, użytkownik powinien poinformować producenta i przeprowadzić analizę uszkodzenia ze współpracy z producentem.
Autorzy:
dr inż. Stanisław Kiszło
mgr inż. Andrzej Frącek
mgr inż. Michał Szymański
inż. Krzysztof Kobyliński
Instytut Energetyki – Instytut Badawczy Warszawa
Zakład Doświadczalny w Białymstoku
